Maalesef pek çok acı tecrübe sonucu öğrendik ki ülkemiz dünyanın en aktif fay hatlarından bazılarının üzerinde bulunuyor. Yetmezmiş gibi sel, heyelan ve orman yangını başta olmak üzere sayısız felaket, ülkemizi sürekli tehdit ediyor. Fakat farkında bile değiliz ama karşı karşıya olduğumuz bir tehlike daha var. volkan patlaması. Evet, ülkemizde Erciyes Dağı gibi pek çok aktif ama uykuda olan volkan var.
Endişelenmeyin, bunlar hemen yarın patlamayacak ama tıpkı deprem gibi eminiz bir gün olacak. Pek çok kişi aslında patlamadan ziyade aktif volkanların 6 Şubat 2023 tarihindeki gibi büyük depremlere neden olup olmayacağını merak ediyor. Hatta bu volkanlarda görülen sıcak su çıkışı da duyanları epey korkutmuştu.
Erciyes Dağı özellikleri: Konumu, yüksekliği ve volkanizması
Erciyes Dağı, Kayseri ilinin 25 kilometre uzağındaki güneybatı bölgesinde bulunan Sultansazlığı isimli ovalara komşu bir stratovolkandır. Günümüzden yaklaşık 20 milyon yıl önce oluştuğu tahmin edilen Erciyes Dağı, 3917 metrelik zirvesi ile İç Anadolu bölgemizin en yüksek dağıdır. 3300 kilometrekarelik oldukça geniş bir alanı kaplar.
Erciyes Dağı bir staravolkan yani sertleşmiş kül, tüf ve kül tabakasından oluşmuş bir volkandır. Roma dönemi madeni paralarında aktarıldığına göre Erciyes Dağı’nın en son milattan önce 253 yılında patladığı düşünülüyor. Erciyes Dağı aktif durumda ama uzun zamandır uykuda olan bir volkanik yapıdır.
Erciyes Dağı bir gün uyanıp da patlayabilir mi?
Daha önce buradaki yazımızda tüm detaylarıyla anlattığımız gibi ülkemizde 10 tanesi aktif, 5 tanesi aktif olma potansiyelli 15 volkan var. Teknik olarak bir volkanın aktif kabul edilmesi için en son 10 bin yıl önce patlamış olması gerekiyor. Erciyes Dağı patlayalı 2 bin yıldan biraz fazla olduğuna göre oldukça aktif olduğunu söyleyebiliriz.
TÜBİTAK ile Bristol Üniversitesinin birlikte yürüttüğü araştırmanın raporuna göre ülkemiz, dünyada volkanik faaliyet bulunan 95 ülke arasında en riskli 14. ülke. 2100 yılına kadar ülkemizde bir volkan patlaması yaşanma ihtimali ise yüzde 70’in üzerinde. Bu oranın risk oluşturmasının nedeni, volkanik yapıların etrafında yoğun yerleşim olması ve bu nedenle oluşacak küçük bir patlamanın bile ağır sonuçlar doğurma ihtimali.
Aktif durumda bir volkan olan Erciyes Dağı ile 6 Şubat depremlerinin bir bağlantısı var mı?
6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş, Pazarcık ve Elbistan merkezli 7.8 ve 7.5 büyüklüğündeki depremler maalesef on binlerce insanımızı kaybetmemize neden oldu. Ülkemizin yaşadığı en büyük felaketlerden olan bu depremi art arda gelen artçı sarsıntılar izledi ve hasar inanılmaz bir boyuta yükseldi.
6 Şubat depremlerinden kısa bir süre sonra Erciyes Dağı’nda ilginç bir değişim gözlemlendi. Dağın etrafında sıcaklığı 86 dereceye varan bir su çıkışı meydana geldi. Bunun üzerine herkes bu iki olay arasında bir bağlantı olduğunu düşündü ama herhangi bir ilişki yok. Fakat sıcak su çıkışı ile deprem arasında bir ilişki gerçekten de var.
Sıcak su çıkışı nedeniyle volkanik aktivite başladığı söylentisi ne kadar doğru?
Erciyes Dağı çevresinde bu tür bir sıcak su çıkışı olması akıllara direkt olarak volkanın patlama ihtimalini getirdi ve büyük endişeye neden oldu. Konu hakkında açıklama yapan paleosismoloji uzmanı Prof. Dr. Ramazan Demirtaş, sıcak su çıkışının son derece normal olduğunu ve ne volkan patlamasıyla ne de 6 Şubat depremleri ile ilgili olduğunu söyledi.
Demirtaş’ın aktardığına göre 28 Şubat-10 Mart 2023 tarihleri arasında Erciyes Dağı çevresinde büyüklükleri 4.3 ve 4.9 arasında değişen pek çok küçük deprem oldu. Faylar yüzeysel olarak açıldığı için de sıcak su çıkışı yaşandı. Bu tür olayların depremlerin ikincil etkisi olarak son derece normal durumlar olduğu biliniyor.
Peki bir volkan patlamasından ne zaman şüphelenmek gerekir?
Yine paleosismoloji uzmanı Prof. Dr. Ramazan Demirtaş’ın aktardığına göre çok büyük bir deprem ya da birkaç küçük deprem ile hemen volkan patlamasından endişe etmemize gerek yok. Eğer Erciyes Dağı ve çevresinde çok kısa bir zaman dilimi içerisinde binlerce ve hatta on binlerce mikro deprem yaşanırsa işte o zaman bir volkan patlaması ihtimali doğabilir. Fakat tıpkı depremlerin oluşumu gibi volkanların da ne zaman patlayacağını önceden bilmemiz pek mümkün değil.
Ülkemizde bir gün bir volkan patlaması yaşanırsa ne yapmamız gerekiyor?
İstatistikler yalan söylemez. Belki yarın değil ama bir gün mutlaka ülkemizde bir volkan patlaması yaşanacak. O gün geldiği zaman tıpkı her felakete olduğu gibi ona da hazırlıklı olmalıyız. Deprem çantası gibi bir acil durum çantası hazırlamak ilk yapmanız gereken şey çünkü temel ihtiyaçlara ulaşmamız o sırada imkansız olabilir.
Bu tür bir felaket yaşandığı zaman kulağınız yetkililerde olmalı. Çünkü felaketin boyutuna göre acil tahliye gerekebilir. Tahliye emri geldiği anda vakit kaybetmeden acil durum çantanızı yanınıza alarak bölgeden uzaklaşmalı ya da yetkililerin yönlendirdiği alanlara gitmelisiniz. Acil durum çantanızda deprem çantasından farklı olarak N-95 maskesi bulunmalı çünkü volkan patlaması sırasında korkunç bir kül bulutu her yeri kaplar.
Bazı durumlarda yetkililer tahliye değil, evde kalınmasını söylerler. Bu emre de kesin bir şekilde uymalı ve özellikle bol bol su takviyesi yapmalısınız. Dışarı çıkmanız gerekirse mutlaka bir dış kıyafet giymeli ve eve girerken onu çıkarmalısınız. Çünkü küller üzerinize yapışacaktır. Gözlerinizi de bu küllerden korumanız son derece önemli. Elbette böyle bir durumda sizden daha şanssız olanlara yardım etmeyi unutmayın.
Ülkemizdeki aktif volkanlardan bir tanesi olan Erciyes Dağı bir gün patlar mı, 6 Şubat depremleri ile bağlantısı nedir gibi merak edilen soruları yanıtladık. Yaşanan felaket ne kadar büyük olursa olsun soğukkanlılığınızı korumayı ve yalan yanlış bilgiler yerine bilime kulak vermeyi lütfen ihmal etmeyin.
