Böbreklerimizin temel amacı, vücudun su dengesini korumak, kandaki toksinleri ve zararlı maddeleri vücuttan atmaktır. Bu organın işlevini yitirmeye başlaması, kandaki atıkları yeterince filtrelemediği zaman ortaya çıkar.
Böbrek yetmezliği çeken hastaların diyaliz makinesine bağlı olmaları veya donör nakli gerçekleştirmeleri gerekiyor. Sadece Türkiye’de en az 60 bin böbrek hastası olduğunu düşündüğümüzde böbrek nakli ile ilgili yaşanan son gelişmeler baya sevindirici. Bilim insanlarının yaptığı son çalışmalar gösteriyor ki, diyaliz makineleri ve organ nakilleri bir süre sonra yerini yapay böbreklere bırakabilir.
Bilim insanlarının yapay böbreklerle ilgili yaptığı bu deney, önce domuzlar üzerinde gerçekleştirildi.
Bu deney için Kaliforniya Üniversitesi UCSF (University of San Francisco) liderliğindeki bir ekip, denek olarak domuzları seçtiler. Laboratuvar ortamında kültürlenen insan böbrek hücrelerini kullandılar ve böbreğin bazı temel fonksiyonlarını taklit eden bir biyoreaktör cihaz geliştirdiler.
Domuzlar üzerinde bu deneyi uygulayan bilim insanları, bir hafta boyunca hiçbir yan etki gözlemlemediler. Gözlem süresince herhangi bir sorun ile karşılaşmadıklarını belirten ekip, cihazlarının çeşitli böbrek hücresi türlerini uyarlayabileceklerini ve kandaki atıkları başka bir cihaz ile eşzamanlı bir şekilde temizleyebileceklerini umuyorlar.
“Odaklandığımız şey böbreklerin temel işlevlerini güvenli bir şekilde kopyalamak.”
UCSF ekibinden biyomühendis Shuvo Roy, amaçlarının böbreğin işlevlerini taklit etmek olduğunu söylüyor. Böbrek nakli sürecinde hastanın vücudu, donörü reddetmemesi için çok sert ilaçlara ihtiyaç duyuyor. Ekip, böbrek işlevi gören bir cihaz geliştirerek böbrek hastalarının tedavi süreçlerinin daha etkili ve aynı zamanda daha acısız bir hale getirmeyi umuyor.
Deneyin önemli kısımlarından biri ise, domuzların vücutlarına yerleştirilen biyoreaktörlerin hiçbir yan etki göstermemesi oldu. Doğrudan kan damarlarına bağlanan cihaz, proksimal tübül hücrelerinden oluşuyor. Bu hücreler, vücudun su ve tuz seviyesini kontrol etmekle yükümlü olan hücreler olduğu için deneylerinde kullandılar. Ele aldıkları proksimal tübül hücreler, daha önce böbrek tedavisi için umut vadediyordu.
Bu cihaz, insan vücudunda tam anlamıyla çalıştırılmaya henüz elverişli değil. Ancak hastalar için heyecan verici bir gelişme.
UCSF ekibi, hayvanlar üzerinde yaptıkları deneyleri henüz bitirebilmiş değiller. Çalışmaların bir ay daha süreceğini belirten ekip, eğer başarılı olurlarsa cihazı böbrek yetmezliği çeken insanlar üzerinde deneyebileceklerini söylediler.
Shuvo Roy, “İşe yarayabilecek bir biyoreaktör cihazının bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlara ihtiyaç duymayacağını kanıtlamamız gerekiyordu ve bunu yaptık.” diyor. Hiçbir komplikasyon ile karşılaşmadıklarını dile getiren Roy, böbrek fonksiyonlarının tümünü insanların taşıyabileceği ölçekte oluşturabileceklerini söyledi.
