Eş dost hep birlikte masaya oturup tıka basa leziz bir yemek yedikten sonra hepimiz karnımızın şiştiğini hissederiz, bu normal bir durumdur. Ancak bazı durumlarda bu şişlik hissi katlanılmaz hale gelir ve bu da dispepsi olarak adlandırılır. Halk arasında hazımsızlık olarak da bilinen dispepsi aslında bir tür sindirim sorunudur ve genel olarak çok da zararlı bir durum olarak görülmez.
Dispepsi zararsız bile olsa can sıkıcı bir durum olduğu için uzman bir hekime gittiğinizde bazı tedavi yöntemleri uygulanacaktır. Bazı durumlarda ise dispepsi bir hastalık olarak değil, bir belirti olarak kabul edilir. Çünkü kronik hale gelen hazımsızlık durumu, özellikle bazı belirtilerle birlikte geldiği zaman, başka hastalıkların habercisi olabilir. Endişeye kapılmanıza gerek yok çünkü dispepsi çoğu zaman küçük hayat tarzı değişiklikleri ile düzelir.
Önce sorunumuzu tanımlayarak başlayalım; Dispepsi nedir?
Halk arasında hazımsızlık olarak da adlandırılan dispepsi, özellikle karnın üst bölgesinde hissedilen ağrı ve rahatsızlık hissidir. Çoğu zaman ağır bir yemek sonrası ortaya çıkar ancak bazen kronik hale gelebilir. Dispepsi yaşayan kişi, yemek sırasında ya da yemekten hemen sonra kendini anormal derecede tok hissedecektir.
Her şişlik dispepsi değildir; İşte en yaygın görülen belirtilerinden bazıları:
- Erken gelen tokluk hissi
- Yemek sonrası fazla tokluk hissi
- Karnın üst bölümünde ağrı
- Karnın üst bölümünde yanma
- Mide bulantısı
- Aşırı gaz
- Göğüste yanma hissi
- Koyu renk kusma
- Yutkunma güçlüğü
- Koyu renk dışkı
- Göğüste ağrı
- Nefes darlığı
- Terleme
- Midede sanki bir yumru var gibi hissetme
- Sürekli halsizlik
Genel olarak dispepsi durumu yaşayan kişilerde yaygın olarak görülen belirtilerden bazıları bu şekilde. Elbette bu belirtilerin hepsi her dispepsi durumunda ortaya çıkmaz. Kişinin durumuna göre bu belirtilerin çoğu zaman birkaç tanesi farklı yoğunluklarda ortaya çıkabilir. Bazı belirtiler kısa süreli, bazıları ise kronik olarak kendini gösterir.
İyi ama dispepsi neden olur?
- Çok yemek
- Hızlı yemek
- Fazla yağlı ve baharatlı yemek
- Alkollü ve kafeinli içecekleri çok tüketmek
- Yemekten sonra direkt yatmak
- Hareketsiz yaşam
- Sigara içmek
- Aşırı stres
- Farklı ilaç kullanımları
- Gereksiz ağrı kesici ve benzeri ilaç kullanımı
- Reflü
- İrritabl bağırsak sendromu
- Pankreas iltihabı
- Pankreas ve safra kesesi anomalileri
- Kabızlık
- Laktoz ya da gluten intoleransı
- Bağırsak düğümlenmesi
- Mide tembelliği
- Bağırsak damarı tıkanıklığı
- Mide iltihabı
- Diyabet
- Çölyak hastalığı
- Tiroid hastalıkları
- Safra kesesi taşı
- Mide kanseri
Genel olarak dispepsi durumuna neden olduğu bilinen hastalık ve durumlardan bazıları bu şekilde. Merak etmeyin, çoğu zaman kişide dispepsi oluşmasının nedeni ilk maddelerdeki yaşam tarzına bağlı hareketlerdir. Yani herhangi bir hastalığı olmayan ama sağlıksız yaşayan kişilerde de dispepsi görülür.
Dispepsi olup olmadığı nasıl teşhis edilir?
Eğer yukarıdaki belirtileri düzenli olarak hissediyorsanız öncelikle uzman bir hekime giderek şikâyetlerinizi anlatmalısınız. Hekiminiz sizden kan testi, nefes testi, dışkı testi, endoskopi ya da bağırsak taraması isteyebilir. Bu testlerin sonucuna göre hekiminiz sizde dispepsi olup olmadığını teşhis edecektir. Elbette bu testler her zaman istenmeyebilir. Bunun kararını hekiminiz verecektir.
Peki dispepsi nasıl tedavi edilir?
Girişte de bahsettiğimiz gibi dispepsi yani hazımsızlık her zaman tek başına bir hastalık olarak değerlendirilmez. Hekiminiz, dispepsinin başka herhangi bir hastalıktan kaynaklandığını düşünüyorsa o hastalığı teşhis ederek uygun bir tedavi yöntemi izleyebilir. Eğer bu durumun arkasında herhangi bir hastalık yoksa sindirim düzenleyici, mide asidi düzenleyici ya da farklı bir mide ilacı verebilir. Çoğu zaman ilaç kullanımına bile gerek kalmadan yaşam tarzı değişiklikleri ile dispepsi sorunu ortadan kaldırılabilir.
Dispepsiyi önlemek ya da şiddetini azaltmak için yapabilecekleriniz:
- Hekim tavsiyelerine uyun.
- Hazımsızlığınızı tetikleyen besinlerden uzak durun.
- Küçük porsiyonlar tüketin.
- Yavaş yiyin.
- Alkol kullanımını sınırlandırın.
- Kafein kullanımını sınırlandırın.
- Sigarayı bırakın.
- Kafanıza göre ilaç kullanmayın.
- Fazla kilolarınızdan kurtulun.
- Düzenli egzersiz yapın.
- Nane limon, kimyon, rezene, papatya çayları için.
- Yatarken başınızı yukarıda tutacak şekilde altına bir yastık koyarak uyuyun.
- Stres kontrolünü sağlayın.
İşte dispepsiyi önlemek ve şiddetini azaltmak için yapabilecekleriniz bu şekilde. Listeye baktığınız zaman aslında hepsinin sağlıklı yaşam için olmazsa olmazlar olduğunu göreceksiniz. Yani sağlıklı olursanız dispepsi yaşamazsınız.
Ne zaman doktora gitmek gerekir?
İştah kaybı başladıysa, anormal kilo vermeye başladıysanız, sürekli kusuyorsanız, bu kusma kanlı oluyorsa, dışkınızın rengi sürekli çok koyu hale geldiyse, yutkunma sorunları kronik hale geldiyse, halsizlik hissi anormal düzeye geldiyse mutlaka uzman bir hekime muayene olmalısınız. Eğer nefes darlığı, göğüs ağrısı ve terleme yoğun bir şekilde yaşanıyorsa acil müdahale gerekebilir.
Özetleyelim; Dispepsi ne demek?
Dispepsi yani hazımsızlık bir tür sindirim sorunudur ve her yaştan kişide görülebilir. Ara sıra çok yediğiniz zaman hazımsızlık yaşamanız normaldir ancak kronik hale gelmesi farklı hastalıkların şüphesini doğurabilir. Özellikle yukarıda bahsettiğimiz bazı belirtiler yoğun bir şekilde ortaya çıkmaya başladıysa uzman bir hekime muayene olmanızın vakti geldi de geçiyor demektir.
Halk arasında hazımsızlık olarak da bilinen dispepsi nedir, ne iyi gelir, nasıl geçer gibi merak edilen soruları yanıtladık. Anlattıklarımız yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tüm sağlık konularında olduğu gibi dispepsi hakkında da en doğru ve size özel bilgiyi uzman bir hekimden almanız gerektiğini unutmayın.
